Η Ελένη Σβορώνου γράφει για τα παιδικά βιβλία του 2016

Ακόμη μία πλούσια για το παιδικό βιβλίο εκδοτική χρονιά φτάνει στο τέλος της. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι νέοι, μικροί ή μεσαίοι εκδοτικοί οίκοι που λειτουργούν τα τελευταία χρόνια με αποκλειστικό αντικείμενο το παιδικό βιβλίο δημιούργησαν το δικό τους προφίλ και στερέωσαν τη θέση τους στην αγορά, παρά τις δυσκολίες.

Από πλευράς περιεχομένου και ποιότητας των βιβλίων, όπως είναι φυσικό, το τοπίο ποικίλλει. Σταθερές οι σειρές περιπέτειας με έναν ή περισσότερους αναγνωρίσιμους ήρωες, οι σειρές μυθολογίας για μικρά παιδιά, οι διασκευές κλασικών, οι ξένες εφηβικές σειρές της φανταστικής λογοτεχνίας και η μυθοπλασία κοινωνικού περιεχομένου. Το παιδικό εικονογραφημένο επίσης διατηρεί σταθερή θέση στην εκδοτική παραγωγή. Λιγότερα είναι τα ιστορικά μυθιστορήματα και τα βιβλία γνώσης που απευθύνονται σε μεγάλα παιδιά ή και εφήβους και αφορούν τις φυσικές επιστήμες.

Σταθερή αξία, στην κατηγορία του παιδικού εικονογραφημένου για πολύ μικρά παιδιά, είναι ο Ολιβερ Σέφερς. Το «Ο δρόμος για το σπίτι» (μτφρ. Φ. Μανδηλαράς, εκδ. Ικαρος) είναι ένα βιβλίο για τον φόβο και τον ασφαλέστερο τρόπο για να τον ξεπεράσει κανείς: τη συντροφικότητα, το άνοιγμα στον άλλον.

Τα «Μικρά ξυπνήματα» της Εύης Γεροκώστα (εικ. Π. Ζαχαριά, εκδ. Παρρησία) ακολουθούν τον ρυθμό της ημέρας, του ύπνου και της αφύπνισης και μεταφέρουν το παιδί στον κόσμο του πραγματικής αλλά και της ενύπνιας ζωής.

Ο Αγκόστο Τρένι με «Το κόκκινο σκουφάκι» (μτφ. Σ. Παλάκη, εκδ. Παπαδόπουλος) αναποδογυρίζει τους ρόλους του λύκου και της Κοκκινοσκουφίτσας και προσφέρει μια πολύ διασκεδαστική ιστορία που είναι στημένη σαν κόμικς για πολύ μικρά παιδιά.

Το πολυμεταφρασμένο «Το μικρό φάντασμα» (μτφρ. Γ. Λαγουδάκου, Κέδρος) του Οτφριντ Πρόισλερ απευθύνεται σε μικρούς αναγνώστες και μιλάει τρυφερά για ένα σκανδιαλιάρικο φάντασμα.

Ενα παιδικό εικονογραφημένο που στην πραγματικότητα είναι ένα εικαστικό ποίημα, απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και αφορά το προσφυγικό είναι «Το ταξίδι» της Φραντζέσκα Σάνα (μτφρ. Μ. Παπαγιάννη, εκδ. Πατάκης). Αντίστοιχου θέματος και επιπέδου είναι και ο «Μελάκ μόνος» της Αργυρώς Πιπίνη (εικ. Α. Ραζή, εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Αλλο ένα ζέον κοινωνικό ζήτημα, το θέμα των αστέγων, πραγματεύεται ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος στο «Το σπίτι το δικό μας», (εικ. Μ. Στελλάτου, εκδ. Παιδική Νομική βιβλιοθήκη) που με τρόπο καίριο και ευρηματικό δίνει μια ευρύτερη διάσταση στο αίσθημα του ανήκειν και της εστίας.

Για τους νεαρούς αναγνώστες που έχουν μάθει να διαβάζουν μόνοι τους, «Ο στρατηγός και ο γάτος του», της Λίλας Πατρόκλου (εικ. Κ. Χαδουλού, εκδ. Καλειδοσκόπιο), είναι μια πρωτότυπη ιστορία, καθώς ο πρωταγωνιστής δεν είναι παιδί, αλλά ένας σπουδαίος στρατηγός που ανακαλύπτει πόσα κοινά έχει μ’ ένα παραπεταμένο γατί του δρόμου.

Τα παιδιά που λάτρεψαν τον ντετέκτιβ Κλουζ έχουν τώρα και τη θηλυκή εκδοχή του, τη Μίλη την κλέφτρα και μια ολοκαίνουργια σειρά του Γίργκεν Μπανσέρους, τη «Μίλι και Μάγκνους» (μτφρ. Μ. Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο). Η Μίλι βρίσκει στον εντελώς αντίθετό της βαρόνο Μάγκνους τον τέλειο σύντροφο στην περιπέτεια.

Αλλά εκεί που ένα κορίτσι-ηρωίδα κατακτά τον κόσμο όλο και βάζει τα γυαλιά στο άλλο φύλο είναι στο βιβλίο του Roland Chambers, «Νέλλη, αναζητώντας τον Κάπτεν Πίμποντι» (εικ. E. Okstad, μτφρ. M. Δημητρά, Εκδ. Kαλειδοσκόπιο), ένα βιβλίο που εξέδωσε το Oxford University Press. Η Νέλλη ξεκινά να βρει τον πατέρα της, έναν τρανό εξερευνητή που βρίσκεται χαμένος κάπου στον Βόρειο Πόλο. Η καπετάνισσα ανατρέπει όλα τα στερεότυπα καθώς καταφέρνει να φτάσει στον πατέρα της, να επιβιώσει μιας δύσκολης, συναισθηματικά, συνάντησης, να κατανοήσει το δικαίωμά του στην ελευθερία και να επιστρέψει μόνη αλλά δυνατή όσο ποτέ στο σπίτι της.

Με χιούμορ αλλά και ιστορική ακρίβεια ο κομίστας Γκάρι Νόρθφιλντ στον «Ιούλιο Ζέβρα, στην αρένα με τους Ρωμαίους» (μτφρ. Α. Πιπίνη, εκδ. Ψυχογιός) εκπαιδεύει μια ζέβρα που πρέπει να επιβιώσει στο Κολοσσαίο. Η αρένα αυτή είναι τελικά ο κόσμος όλος. Ενα βιβλίο που στοχεύει να στρέψει τα παιδιά προς τη ρωμαϊκή ιστορία.

Το χιούμορ χαρακτηρίζει και την καλοκαιρινή περιπέτεια του Σπύρου Γιαννακόπουλου «Πορτοκαλάδα με ανθρακικό» (εκδ. Πατάκης), που είναι και ένας θαυμάσιος οδηγός για το πώς στήνεις ένα συναρπαστικό κυνήγι θησαυρού.

Αλλά και κάτι ακόμη θέλει η ζωή, κάτι λείπει από τα διαβάσματα που προτείνουμε. Είναι η ιδιαίτερη αυτή ματιά, η πίστη στο όνειρο, την ποίηση, την ουτοπία. Με τη συγκίνηση και τον στοχασμό της Μαρίας Παπαγιάννη: «Η γλώσσα δεν είναι μόνο τα λόγια. Είναι και η ιστορία των ανθρώπων. Αυτά που θυμούνται αλλά και αυτά που ονειρεύονταν» γράφει χαρακτηριστικά στο «Παπούτσια με φτερά» (εκδ. Πατάκη).

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, με το «Ο Καρλ, ο Φριτς και το αυγό της ευτυχίας» (εκδ. Καστανιώτης), αναζητά την ευτυχία που βρίσκεται δίπλα μας και προσφέρει την ιστορία τους σε διασκευή για θέατρο, έτοιμη για σχολική παράσταση.

Οι έφηβοι, στον «Υπέροχο κόσμο», του Φίλιππου Μανδηλαρά (εκδ. Πατάκης), θα ανακαλύψουν τον εαυτό τους, αλλά και οι ενήλικες θα περιεργαστούν το σύνθετο φαινόμενο «σύγχρονος έφηβος στην Ελλάδα»· φαινόμενο που φυσικά εμπλέκει και τους ενήλικες ως γονείς, δασκάλους, γείτονες, συμπολίτες.

Η Αλεξάνδρα Μητσιάλη στους «Ξυπόλητους ήρωες» (εκδ. Πατάκης) και η Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου στο «Καλοκαίρι των Αβάρων» (εκδ. Κέδρος) μας μεταφέρουν στα χρόνια της Κατοχής και του Βυζαντίου αντίστοιχα. Το πρώτο είναι και μια εξαιρετική τοπιογραφία της Θεσσαλονίκης της εποχής, ενώ το δεύτερο διακρίνεται για τη νηφάλια και σφαιρική ιστορική ματιά.

Προσγειωνόμαστε στο σήμερα με την Ντέμπορα Ελις, που στο «Μια γάτα στα τείχη» (μτφρ. Κ. Κοντολέων, εκδ. Ψυχογιός) πραγματεύεται το σύνθετο παλαιστινιακό πρόβλημα μέσα από ευαίσθητο πρίσμα.

Τέλος, στους σημερινούς εφήβους απευθύνεται το βιβλίο «Ο λευκός αξιωματικός» (εικ. Α. Ιωάννου, Κέδρος) του Κυριάκου Αθανασιάδη αν αγαπούν την παιγνιώδη αφήγηση και την απρόσμενη δράση.

Κάπως έτσι ξεκινάς ως παιδί με τον μαγικό κόσμο του παραμυθιού και των ανατροπών του, συνεχίζεις με γέλιο και γνώση και ενηλικιώνεσαι ανατέμνοντας δύσκολα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Ευτυχώς και στο 2016 συγγραφείς και εκδότες φρόντισαν να είναι το ταξίδι δημιουργικό, ευφάνταστο, ανατρεπτικό.

από Βιβλιοθήκη για μικρούς αναγνώστες: http://www.efsyn.gr/arthro/vivliothiki-gia-mikroys-anagnostes#disqus_thread